کانی چیست
عنصری با ترکیبات شیمیایی همگن که به طور طبیعی در زمین یافت میشود کانی نام دارد. هر سنگ، کانی یا مادهی طبیعی به غیر از گوهرها، کانسنگهای فلزی، سوختهای فسیلی که دارای ارزش اقتصادی باشند کانی صنعتی گفته میشود.
کانیهای صنعتی شامل گرافیت، آزبست، باریت و… هستند که در صنایع مختلف مورداستفاده قرار میگیرند.
سنگهای صنعتی نیز شامل سنگ آهک، گرانیت و… است که در کارهای ساختمانی کاربرد دارند.
طبقهبندی کانیها:
طبقهبندی کانیها و سنگهای صنعتی بر اساس شکل مصرف
عناصر، کانیها، بلورها، سنگها و خاکها
طبقهبندی کانیها و سنگهای صنعتی بر اساس نوع مصرف
به عنوان ساینده، تولید کاشی و سرامیک، مواد پرکننده، دیر گدازها، مصالح ساختمانی، مالون و سنگ نما
مواد معدنی به دو گروه بزرگ شامل انواع کانیهای صنعتی و انواع سنگهای صنعتی طبقهبندی شدهاند:
- کانیهای صنعتی با منشاء آذرین
- کانیهای صنعتی با منشاء دگرگونی
- کانیهای صنعتی با منشاء رسوبی
- کانیهای صنعتی با منشاء دگرسانی
- سنگهای صنعتی با منشاء آذرین
- سنگهای صنعتی با منشاء دگرگونی
- سنگهای صنعتی با منشاء رسوبی
- سنگهای صنعتی با منشاء دگرسانی
کاربرد کانیهای صنعتی در حوزههای مختلف :
خاک رس، سرامیکها، آلکالی فلدسپات و سیلیس همگی از کانیهای صنعتی تشکیل شدهاند.
سرامیک
در حالت کلی سرامیک به محصولات جامد غیر فلزی که در حرارتهای بیش از 468 درجه سانتیگراد تولید شدهاند،گفته میشود. همچنین خاک رس بیشترین بخش سرامیک را تشکیل میدهد.کانیهای رسی مورد استفاده در صنایع سرامیک شامل کائولینیت، اسمکتیت، ایلیت، مونتموریونیت، ورمیکولیت، بال کلی (رسهای توپی) و لاتریت است. فلدسپاتهای سدیک به مقدار کم و فلدسپاتهای پتاسیک به مقدار زیاد در بدنهی سرامیکها استفاده میشود. مصرف سیلیس در بدنهی سرامیکها برای افزایش مقاومت سرامیک است.
برای پوشش دادن سطح خارجی سرامیکها از لعاب استفاده میشود. موادی که برای لعابکاری استفاده میشوند باید دارای مقاومت حرارتی بالایی بوده و ضمن سرد شدن، حالت شیشهای خود را حفظ کنند. از لعابهای متداول میتوان به لعاب سربی، لعاب خاکستر، لعاب گل رس و لعاب فلدسپات اشاره نمود.
مراحل تولید سرامیک
- انتخاب مواد اولیهی مناسب بر اساس نوع سرامیک تولیدی
- آماده سازی مواد اولیهی سرامیک (خرد نمودن، پودر و مخلوط کردن)
- شکل دادن به صورت خشک، نیمه خشک یا دوغابی
- خشک کردن در فضای باز یا در تونلهای حرارتی
- پخت سرامیکهای خشک شده در دماهای معین
شیشه
بیشترین بخش شیشه را سیلیس تشکیل میدهد. سیلیس مورد نیاز برای صنایع شیشهسازی از منابع زیر تامین میشود:
- رگههای سیلیسی همراه با فازهای گرمابی ناشی از ماگماهای اسیدی
- کوارتزهای همراه با سنگهای پگماتیتی
- ماسه سنگهای سیلیسی حاوی بیش از 95% کوارتز
- رگههای سیلیسی مناطق دگرسانی گرمابی
- سنگهای کوارتزیتی حاصل از دگرگونی ماسه سنگهای سیلیسی
هر سنگ سیلیسی که به عنوان سنگ معدن تولید شیشه مصرف شود، باید دارای 95 تا 98 درصد سیلیس بوده و حداکثردارای 13/0 تا 14/0 درصد اکسید آهن و 6/1 تا 5/2 درصد اکسید آلومینیوم باشد.
انواع شیشهها بر اساس نوع مصرف یا ترکیب شیمیایی:
- شیشههای معمولی
- شیشههای ُبردار (ساخت لوازم آزمایشگاهی و پزشکی)
- شیشههای سربی (تولید عدسی و قطعات نوری)
- شیشههای کوارتزی (ساخت منشور)
- شیشههای فسفردار (عبور امواج فرابنفش)
سیمان
سیمان پودری است که از سیلیکاتهای کلسیم، آلومینات و فریت تشکیل شده و با اضافه نمودن آب میتواند موادی مثل شن، ماسه و قطعات سنگ را به هم بچسباند.
انواع سیمانها
- سیمان پرتلند معمولی
- سیمان پرتلند با دمای هیدراته شدن متوسط
- سیمان پرتلند با مقاومت اولیه زیاد و زودگیر
- سیمان پرتلند با گرمای هیدراته شدن پایین و دیرگیر
- سیمان ضدسولفات
سیمان سفید مانند سیمان پرتلند معمولی ساخته میشود. سیمان سفید را میتوان از مواد اولیهای تولید نمود که فاقد عناصر تشکیلدهندهی رنگی مثل اکسیدهای آهن، منگنز و کروم هستند. اکسید آهن عامل تیره شدن رنگ سیمان است.
سیمان پرتلند سفید فاقد اکسیدآهن می باشد.