استاندارد شن و ماسه ماشینی چیست؟
در حال حاضر، به عنوان جریان اصلی عرضه و تقاضای بازار شن و ماسه، شن و ماسه ماشینی پشتیبانی منابع قوی برای ساخت و ساز زیرساخت، حفاظت از آب و برق آبی، صنایع شیمیایی و غیره را فراهم میکند. با توسعهی اقتصاد، دولت نیز الزامات بیشتری را برای شن و ماسه ماشینی مطرح کرده است.
تعریف این نوع شن و ماسه
بر اساس استاندارد ملی، تمام ماسههای ماشینی و ماسههای مخلوطی که با خاکبرداری انجام شدهاند، در مجموع ماسهی مصنوعی نامیده میشوند. تعریف خاص ماسهی ماشینی، ذرات سنگ با اندازه ذرات کمتر از 4.75 میلیمتر است که توسط خرد کردن و غربالگری مکانیکی ساخته میشود، اما شامل سنگ نرم و ذرات سنگ هوازده نمیشود.
با این حال، با توجه به منابع معدنی مختلف برای تولید شن و ماسه ماشینی و تجهیزات و فرآیندهای مختلف برای تولید و فراوری، نوع دانه و درجهبندی ماسه ماشینی ممکن است تفاوتهای زیادی داشته باشد. به عنوان مثال، برخی از ماسههای ماشینی حاوی ذرات سوزنیمانندِ بیشتری هستند و درجهبندی ذرات دو سر آن بزرگ و وسط آن کوچک است، اما تا زمانی که بتواند تمام شاخصهای فنی ماسه مصنوعی در استاندارد ملی را برآورده کند. (قابل استفاده در بتن و ملات)
آنهایی که شرایط فنی استاندارد ملی شن و ماسه مصنوعی را برآورده نمیکنند را نمیتوان بلافاصله مورد استفاده قرار داد، زیرا شکل دانه و درجهبندی ماسهی مصنوعی قابل تنظیم و بهبود است.
مشخصات
مشخصات شن و ماسه ماشینی با توجه به بار خروجی و نهایی به سه دسته تقسیم میشوند:
دسته بندی شن
نام دسته بندی | اندازه قطر دانه ها (میلی متر) |
درشت | 25 تا 60 |
بادامی | 12 تا 25 |
نخودی | 5 تا 12 |
دسته بندی ماسه
نام دسته بندی | اندازه قطردانه (میلی متر) |
درشت | 2 تا 5 |
متوسط | 0.5 تا 2 |
نرمه | 0.075 تا 0.5 |
- دانهها باید كاملا تمیز یعنی عاری از گل و لای و دیگر ناخالصیهای شیمیایی باشند، چنانچه دانهها در محل نامناسب در مجاورت برگ درختان یا كود دپو شده باشند ممكن است به مواد شیمیائی نظیر نیتراتها آلوده شوند. میزان گل و لای مجاز برای دانههای شن حداكثر یک درصد است. همچنین میزان و گل و لای مجاز برای دانههای ماسه حداكثر 3 درصد است، مشروط بر آن كه بتن تحت سایش باشد. در صورتی كه بتن تحت سایش نباشد، میزان گل و لای مجاز دانههای ماسه، حداكثر 5 % است.
- دانهها باید در مقابل سایش مقاوم باشند. بهخصوص اگر بتن در معرض رفت و آمد و تردد قرار گیرد این مسئله از اهمیت بیشتری برخوردار میشود.
- دانهها باید در مقابل اعمال تنش مقاوم باشند. چون دانهها نقش اسكلتبندی (استخوان بندی) بتن و سیمان نقش چسبانندهی دانهها را به عهده دارد، در صورتی كه دانهها در مقابل تنش مقاوم نباشند زود شكسته و از هم گسیخته میشوند و بتن ساخته شده با چنین مصالحی مقاومت لازم را نخواهد داشت. دانههای سیلیس دارای سختی 7 تا 8 بوده و جزء مقاومترین دانههایی هستند كه در بتن مصرف میشوند. دانههای آهكی دارای سختی 3 تا 4 بوده و اكثرا در ساخت بتن به كار میروند. دانههای گچی یا تركیباتی از گچ و آهک و غیره كه سختی كمتر از 3 دارند برای ساخت بتن مناسب نیستند.
- دانهها باید در مقابل یخبندان مقاوم باشند.
مقاومت در برابر یخبندان به چند عامل بستگی دارد؟
الف- تخلخل: هر چه تخلخل دانهها بیشتر باشد، مقاومت در مقابل یخبندان كمتر است.
ب- نفوذ ناپذیری دانهها: هرچه نفوذپذیری دانهها بیشتر باشد، مقاومت در مقابل یخبندان كمتر است.
ج- مقاومت كششی دانهها: هرچه مقاومت كششی دانهها بیشتر باشد، مقاومت در مقابل یخبندان بیشتر است.
در این خصوص آزمایش استانداردی برای بررسی مقاومت در مقابل یخبندان وجود دارد. به این صورت كه ابتدا دانهها را از آب اشباع كرده و طبق ضوابط استاندارد آن را بهطور متناوب تحت یخ زدن و ذوب شدن قرار میدهند.